واکاوی قطب های علمی تاریخ

همواره در دوره‌های زمانی مختلف قطب‌های علمی نقاطی از جهان تشکیل شده است. در

یونان شاید فلسفه به خصوص از 500 قبل از میلاد تا 500 میلادی، تأثیر زیادی در پرورشمردان علم داشته باشد.

بغداد را شاید بتوان متجلی شکوه علم اسلامی از قرن 8 تا 14 میلادی نامید. در این دوره دانشمندان مسلمان زیادی در این جریان علمی پرورش یافتند. همچنین در این دوره به دلیل نفوذ اعراب مسلمان زبان علمی دنیا زبان عربی بود. این جریان علمی بعدها به سنگ بنای علوم جدید در اروپا قرار گرفت. در این دوره همچنین آثار و اختراعات بی‌نظیری به جهان عرضه شد.      

در دوره بعد انگلستان مدلی شبیه به مدل قطب علمی بغداد به وجود آورد که البته توسعه علمی انگلستان تا حد زیادی در جهت پاسخ‌گویی به نیات استعماری این کشور بوده است. انگلستان با استفاده از متون، تجربیات و دانشمندان سایر ملت‌ها قطب علمی جدیدی ایجاد کرد و با افکار استعماری تا به امروز زبانش را به زبان قالب علمی در جهان بدل کرده است.     

اما در دوران جنگ جهانی دوم و دوران پس از آن، معادلات به گونه‌ای دیگر عوض شد. اروپا در آتش زیاده‌خواهی چرچیل و استالین سوخت. همچنین این آتش معجزه صنعتی خویش یعنی آلمان تحت کنترل ناسیونال سوسیالیست را نابود کرد.   

شاید بزرگ‌ترین برنده جنگ جهانی دوم را بتوان ایالات‌متحده آمریکا قلمداد کرد چرا که کمترین آسیب را دید و از همه بیشتر بهره‌مند شد. فارغ از مقروض کردن اروپا و حکومت بر اقتصاد آن‌ها، آمریکا با جذب مهندسان، دانشمندان و محققان سایر کشورها و به ویژه دانشمندان به‌جامانده از آلمان نازی که از ترس کمونیسم به دنبال پناه گاه بودند، قطب علمی جدیدی را در جهان پدید آورد که تاکنون باقی مانده است.   اما شاید مترقی‌ترین سیستم علمی جهان که تا حدودی شبیه به مدل بغداد در زمان اوج شکوه تمدن اسلامی می‌باشد، مدلی است که چین برای آینده خود طراحی کرده است. در این مدل کشور چین با ایجاد نهضت بزرگ ترجمه بسیاری از متون و کتب علمی دنیا را ترجمه و دسته‌بندی کرده و به صنعت گران و کارآفرینان خود عرضه کرده است. چین همچنین در این مدت به دستاوردهای علمی بی‌نظیری دست یافته است که از جمله آن می‌توان به تولید آهن ضد زنگ با استفاده از فیلتر سیگار اشاره کرد.                        

کشور ما ایران دارای استعدادهای انسانی، معدنی، آب و هوایی، تاریخی و فرهنگی بی‌شماری می‌باشد. از طرف دیگر ایران به عنوان کشوری دارای ایدئولوژی متفاوت و همچنین پروژه‌ای برای اداره دنیا و با توجه به قرار گرفتن در منطقه حساس و پرحاشیه خلیج‌ فارس، نیاز دارد تا از لحاظ علمی بر خود متکی باشد و می‌دانیم این مسئله الفبای ایجاد قطب جدید علمی می‌باشد.    

 البته قطعاً تا دستیابی به این مهم چالش‌های اساسی فرا روی کشورمان می‌باشد که می‌بایست با کارآگاهانه، تصمیم‌گیری بر پایه انصاف و همچنین ثابت‌قدم بودن در راه، این مسیر صعب‌العبور را بپیماییم و کشور را به سر منزل مقصود برسانیم تا آینده‌ای بهتر را برای فرزندان رقم بزنیم.                                                 

 به امید روزی که این کشور بر بلندای قلل علمی جهان استوار باشد.                                                

 علی حاج اسماعیلی